لیست کاملی از کلمات و اصطلاحات خودمانی و عامیانه قسمت 287

چاقوکشی-عربده کشی و حمله با چاقو

خرفهم-فهماندن به ابله-شیر فهم
خواستگار-کسی که به پسندیدن و گُزیدن دختر یا زنی می فرستند

از آب درآمدن(نتیجه دادن، تربیت شدن، روشن شدن حقیقت)

چسش دادن کاری را-لفت و لعاب دادن-بیش از اندازه مهم وانمود کردن

زیر جلکی-پنهانی

زاق-چشم زاغ چشم
به له له افتادن-از شدت تشنگی مانند سگ زبان خود را از دهان خارج ساختن

در چاه افتادن-فریب خوردن

 

بُراق-خشمگین-عصبانی

دلجور-همدل

از کف دست مو برآمدن-روی دادن پیشامدی غیرممکن

خاک بر سر-توسری خورده-داغ دیده-بدبخت

اَل اَمان(زینهار، پناه بر خدا)

حساب کردن-پرداختن خرج
چای دبش-چای مرغوب که دهان را گس کند

آفتابه‌دزد(دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند)
اخ و تف کردن(آب دهان بیرون افکندن)

 

چوب کاری کردن-از کسی پذیرایی زیاد کردن-به کسی محبت بسیار کردن-کتک زدن بیش از حد

چرندیات-سخنان بی هوده و مزخرف

 
تازه به چهل سالگی رسیدن (اول بلوغ و خوشی)

پاشنه کوتاه-کفشی که پاشنه ی کوتاه دارد

از پشت کوه آمدن-بی‌خبر از آداب و رسوم بودن-دهاتی بودن

پهلو گرفتن کشتی-به ساحل رسیدن و ایستادن کشتی

 

اروای ننه‌ات(ارواح بابات)

جیب کسی را خالی کردن-پول های کسی را ربودن
خون کسی را به جوش آوردن-کسی را بسیار خشمگین ساختن

 
به لعنت خدا نیارزیدن-دارای هیچ ارزشی نبودن-به هیچ نیارزیدن-مفت نیارزیدن

حَب-قرص

راسته بازار-بازار راست و مستقیم

بینی و بین الله-میان من و خدا-انصافا-الحق

دو سر قاف-دشنامی زشت که گاه برای شوخی نیز گفته می شود

از آب درآوردن(عمل آوردن، انجام دادن)

پاردم ساییده-کهنه کار-ناقلا

رفتن از کیسه-ضرر کردن-از سرمایه خرج کردن

تو هچل افتادن-به دردسر افتادن-دچار مشکل شدن

خاتم کاری-نشاندن استخوان در چوب برای نقش و نگار دادن
ازرق شامی(اخمو، ترشرو)

خوش سلیقه-خوش ذوق-نیکو طبع
چشم بازار را درآوردن-چیز بسیار بد و نامرغوب خریدن

دماغ کسی چاق بودن-سالم و تندرست بودن-سر حال بودن
تو حرف کسی دویدن-حرف میان حرف آوردن-حرف کسی را قطع کردن

چینه چینه خوردن-ریزه خواری کردن

ذِله شدن-ذله آمدن

خوش لباس-نگا. خوش پوش

ژوری-هیئت داوران

خش-صدای گرفته-خراش

ازقحطی‌درآمده(گرسنه‌چشم، آدم ندید‌بدید)

پنج زاری-سکه ی پنج ریالی-پنج هزاری

خیس کردن-ادرار کردن به خود

دزد حاضر و بز حاضر-می توان همه چیز را دید و داوری کرد

 

خیابان گرد-بی کاره-ولگرد

دنبال کسی گذاشتن-در پی کسی دویدن-کسی را تعقیب کردن
جیز-اسم صوت در زبان کودکان به معنی سوختن

 

حیوون-نگا. حیوان

روگیر کردن-در رودربایستی ناگزیر به انجام کاری کردن-نگا. روبند کردن

انگشت کردن-انگشت رساندن

خایه ی چپ کسی بودن-به تمسخر: نزد کسی اعتبار و احترام داشتن
اشک کسی دم مشکش بودن(سخت زود رنج بودن، زود به گریه افتادن)

جشن گرفتن-سور بر پا کردن

این دنده آن دنده شدن-این پهلو آن پهلو شدن

اَل اَمان-زینهار-پناه بر خدا

 

چشم کسی آلبالو گیلاس چیدن-نگاه کردن و ندیدن

جِر-اوقات تلخی-لج

باک کسی نبودن-اهمیتی ندادن-اعتنایی نداشتن

 

بازده-محصولی که انسان یا ماشین در مدتی معین تولید می کند

چوب آخر را زدن-پایان کاری را اعلام کردن-مانند در حراج

چروک انداختن-چین انداختن

 

چاخان پاخان-دروغ

 

دست کسی رو شدن-مچ کسی باز شدن-حیله ی کسی آشکار شدن

 

دنده ی کسی خاریدن-میل به کتک خوردن داشتن-کرم داشتن-تن کسی خاریدن

خانه به دوشی-بی خانمانی-آوارگی

 
خاصه فروش-فروشنده ی جنس های مرغوب و برگزیده
از کوره در رفتن(به خشم آمدن، آتشی شدن، از جا در رفتن)

چشم و ابرو آمدن-دلبری کردن-عشوه آمدن

پیزر در جوال گذاشتن-در فریبکاری مهارت داشتن

پیله-مو

 

ریز بافت-پارچه یا فرش طریف

ترور کردن-کشتن به دلیل سیاسی

تا گلو زیر بار قرض بودن-قرض بسیار داشتن

پس دیدن هوا-اوضاع را نامساعد دیدن-احساس خطر کردن

 

خایه دار-با جرات-شجاع

 

رمباندن-خراب کردن

از آب و گل در آمدن(مراحل اولیه‌ی شکل‌پذیری را پشت سر گذاشتن، بزرگ شدن کودک)

جگری-به رنگ جگر

روان کردن-از بر کردن

تو سی خودت، من سی خودم-از تو به خیر و از ما به سلامت

پا پیچ کسی شدن-با کسی در آویختن-به کسی سماجت کردن

از دهان مار بیرون آمدن-هیچ کجی در کسی نبودن-راست بودن

زخم و زیلی-خونین و مالین-پر زخم
خرج راه-هزینه ی سفر

در رو-راه خروجی-مخرج-بیرون شد

چانه کردن-تقسیم کردن خمیر نان به گلوله های مساوی

چرس رفتن-حشیش کشیدن

درب و داغان-خرد و متلاشی-پریشان

دست پیش-گدا

اهل آن کار (کار بد)

 

چاشنی زدن-ریختن یا زدن چاشنی به غدا

 

رسیدن به عرصه-بزرگ شدن-به سن پختگی رسیدن
ریختن روی دایره-روی داریه ریختن

خوش باور-آن که هر گفته ای را راست می پندارد

دست خر کوتاه-فوضولی موقوف !-دخالت نکن ! دست نزن !

روی هم گذاشتن چشم-بستن چشم-خوابیدن-گذشت کردن-صرف نظر کردن

بچاپ بچاپ-اوج سوء استفاده و دزدی

باش !-نگاه کن-ببین

بلغور کردن-سر هم ردیف کردن-حرف های قلمبه زدن-شکسته و نامفهوم حرف زدن

زیر نافی-هدیه ای که برای بریدن ناف نوزاد به قابله می دهند

از غورگی مویز شدن-مقدمات کاری را فرانگرفته ادعای استادی کردن

از خیر چیزی گذشتن-از چیزی صرفنظر کردن
 

زار زار گریه کردن-سخت گریه کردن

دست و پای خود را جمع کردن-ترسیدن و مواظب گفتار و کردار خود شدن

خر زور-نیرومند-پرزور

دزد سر گردنه-کاسب نادرست و گران فروش
تیپ زدن-شیک و پیک کردن-خود را آراستن

 

پی نوشت-مطلبی که پس از پایان نوشته به آن افزوده می شود
دست چین-گزیده-منتخب
خر زور-نیرومند-پرزور

جست زدن-پریدن-خیز برداشتن

تا شدن-دو لا شدن-جمع شدن

حیوون-نگا. حیوان
زیر و رو کردن-همه جا را به دنبال چیزی گشتن-به هم ریختن
دامنگیر کسی بودن-کسی را گرفتار کردن

بُز ِ گَر-بزی که بیماریِ گَری
اوت کردن-بیرون انداختن-بیرون کردن

چَپَری بی-درنگ-به سرعت

از خواب پریدن(بیدارشدن ناگهانی از خواب)
دست چپی-از جناح چپ-مخالف حکومت
آش آلو کردن-خجالت‌زده کردن-کنفت کردن-سکه‌ی یک پول کردن
جای مهر گذاشتن-چیزی را به عمد در جایی گذاشتن تا به آن بهانه دوباره به آن جا آمدن

آکَل-آقای کربلایی

حواله ی روی یخ-نگا. حواله ی سر خرمن

 

دهنی شدن-آب دهان خوردن به غذا یا چیزی

اهل و نا اهل-کس و ناکس-نجیب و نانجیب

 

آبدیده(جلا یافته، آزموده و مجرب)

چار چشم-کسی مه عینک می زند

پَر جبرئیل-چیز کمیاب و نادر-پول

پوشک-کهنه ی بچه
آیه‌ی یاس(آن که بدبینی را به کمال می‌رساند)

رد پا-جای پا-اثر

خام طمع-پر طمع و حریص-پر توقع

بُراق شدن-با خشم و غضب با کسی برخورد کردن

رفتن ِ سر کسی-از پرحرفی کسی خسته شدن-از صدای بلند کسی یا چیزی ناراحت شدن

زاغ گرفتن-مسخره کردن-شیشکی بستن

ابرو نازک کردن(ابرو تنگ کردن)

بد قلق-بد عادت-بد ادا

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن(هنگامه بر پا کردن، مردم را متوجه‌ی جایی کردن)
رای کسی را زدن-کسی را از تصمیمی منصرف کردن

دوش فنگ-نهادن قنداق تفنگ در کف دست و لوله ی آن بر دوش

چوب شدن-ساکت و بی حرکت شدن-از ترس یا تعجب بر جای ماندن

 

پیش کردن-راندن به جلو

خواب ماندن-دراز شدن خواب بر خلاف میل و به قراری نرسیدن
ددر برو-نانجیب-زن بدکاره
پا بریده بودن-ترک آمد و رفت کردن

پا لب گور داشتن-بسیار پیر بودن-در شرف مرگ بودن

بپا-مواظب باش-متوجه باش

چرب دست-ماهر-زبر دست

 

آقا بالاسر(امر و نهی کننده و مراقب)

از روی شکم‌سیری-از سر بی‌مسئولیتی-بدون تعمق

اَتَر زدن-فال بد زدن

 

بگیر بگیر-بازداشت افراد بسیار-توقیف گروهی

خاتون پنجره-بازیچه ای که کودکان با پنج چوب می سازند

دستمال ابریشمی-چاپلوسی-تملق

بانی خیر-نیکوکار-کسی که اثر خیر از خود بجا گذاشته است

 
دم موشی-هر چیز باریک و دراز

خر گردن-گردن کلفت-بی عار

به چپ چپ-فرمان نظامی برای گردش به چپ

خدا وکیلی-صادقانه-راست و درست

باد به پشت کسی خوردن-بر اثر بیکاری تنبل و تن پرور شدن

بساز و بفروش-ساختن خانه ی بدون استحکام به قصد فروش

از دندۀ چپ پا شدن(سخت عبوس و کم‌حوصله بودن)

در جا زدن-پاها را بدون راه رفتن به نوبت چپ و راست به زمین کوبیدن-ترقی نکردن
خرحمالی-بیگاری-کار پر زحمت و کم مزد

جاهل پسند-چیزی که جوان

جفتک انداختن-لگد زدن-از انجام کاری خودداری کردن

از بی‌کفنی زنده بودن(بی‌نهایت فقیر و نیازمند بودن)

جگری-به رنگ جگر
از این حرف‌ها-مطالبی از آن‌گونه که پیش از این گفته شد
افسارسرخود-خود‌رای-افسارگسیخته

بی عرضه-بی لیاقت-بی مصرف

دانه ی درشت برچیدن-به دستمزد کم قانع نبودن

اوراق(قراضه، اسقاط، ازکارافتاده)

 

 

 

تا کش به کشمش می خوره-هنوز چیزی نشده-سر کوچک ترین بهانه

دل توی دل نبودن-بی تاب و بی قرار بودن
بیرون زدن-ناگهان از جایی بیرون رفتن

حاضر و آماده-آماده

خروس قندی-آب نباتی به شکل خروس

چه کشکی چه پشمی !-در هنگام انکار گفته می شود

بره کُشان-فرصت خوش گذرانی-هنگام استفاده های مالی

 

آسمان با زمین دوختن-داشتن کمال مهارت در تیراندازی

تق و لق-بی رونق-کاسد-بی مشتری

چاک دهن را چفت کردن-بستن دهان-سکوت کردن

زنبور زدن-نیش زدن زنبور

چار دیواری-خانه
زده دار-دارای لکه یا خراش و آسیب

تیپ هم-جور-هماهنگ-متناسب

دوا شور-شستن فرش با نوعی دوای جلا دهنده

تبریک گفتن-خجسته باد گفتن-دعای برکت کردن

بزن و برو-کسی که در کار-دقت و دلسوزی ندارد
آفتابه‌دزد-دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند

خربزه قاچ کردن با اتوی شلوار-بسیار آراسته بودن و به خود پرداختن

اختر- گذری-دیدار کوتاه-سرپایی

به دل آوردن-در خاطر نگاه داشتن-از یاد نیردن

آتش به گور کسی باریدن-پس از مرگ دچار عذاب شدن

اتر خان رشتی-آدم پرافاده
به نعل و به میخ زدن-دو جانبه رفتار کردن-نه سیخ بسوزد نه کباب

افسارگسیخته-سرکش

جگرک-نگا. جغور بغور

آبدیده-جلا یافته-آزموده و مجرب

آب مروارید-تار شدن عدسی چشم

آوار شدن سر کسی-بی‌خبر نزد کسی در آمدن

دشت کردن-فروختن اولین جنس-نخستین بار پول گرفتن
درآمد-عایدی

دیوانه بازی-انجام کارهای ابلهانه و نابخردانه

تنگ آفتاب-درست در لحظه ی طلوع خورشی

آمدن-آغاز به کاری کردن
بد حرف-کسی که پیوسته حرف های زشت می زند
چین چین-پر از چین

ابوطیاره-اتوموبیل کهنه و فرسوده

زیر و زبر گذاشتن-اعراب گذاشتن بر حروف

توی دل کسی را خالی کردن-کسی را ترساندن-ناامید کردن

اَجق وَجق-چیزی با رنگ‌های تند و زننده-دارای ترکیب ناهماهنگ

پینه-وصله-پوست سخت شده

 
خانه زاد-نوکر-خدمت گزار

خودفروشی-فاحشگی-خیانت

 
روی خود کشیدن-رو کشیدن

خروس قندی-آب نباتی به شکل خروس

خپله-چاق و کوتاه قد

 

حلال زادگی-حلال زاده بودن-درست کردار بودن

 

دختراندر-نادختری-دختری که از شوهر یا زن دیگری باشد

اَنَک کردن(تحقیر کردن، خجالت دادن)

 

 
 

از آب درآوردن(عمل آوردن، انجام دادن)

 

پَخت-لوازم مورد نیاز زندگی

دخل-موجودی صندوق-صندوق مغازه-برداشت

آستین از دهان برداشتن(خندیدن)

دست نشانده-زیر دست-مطیع-فرمان بردار

پا گذاشتن-وارد شدن-رسیدن

اتصالی کردن(در یک مدار یا سیم‌های برق جریان ناخواسته روی دادن)

از کاسه درآمده-بیرون‌زده-ورقلمبیده

ریسمان را طناب کردن-یک کلاغ چهل کلاغ کردن-اغراق کردن

به آب چسیدن-از بین رفتن-نابود شدن-نتیجه نگرفتن
 

خوش دست و پنجه-نگا. خوش دست

خلاص کردن-تمام کردن-کشتن

برهوت-غیر مسکونی-خشک و بی انتها

بَده کردن-کسی را بد وانمود کردن-کنفت کردن-از چشم انداختن
زر زدن-دری وری گفتن-گریه کردن

از سر کسی زیاد بودن(بیش از حد توانایی و ظرفیت کسی بودن)

چرب کردن سبیل-رشوه دادن-حق السکوت دادن

تاشو-آن چه روی هم تا و جمع شود

ژاندارمری-نهادی که عهده دار حفظ نظم و قانون در بیرون از منطقه های شهری است

بی چک و چانه-بی گفت و شنود-بی کم و کاست

پرت گفتن-حرف بی معنی زدن
آزار داشتن-انجام کاری به قصد اذیت دیگری-کرم داشتن

چای خوری-وسایل چای خوری-سرویس چای خوری

بلبل زبانی کردن-شیرین زبانی کردن-حاضر جوابی کردن-پرحرفی کردن
 

چشم نداشتن برای دیدن کسی-تحمل نکردن کسی-از کسی بدش آمدن

خر گردن-گردن کلفت-بی عار
تا فیها خالدون-تا پایان-همه و همه

زیر گذر-راهی زیرزمینی برای پیاده ها که پیاده رو این سوی خیابان را به آن سو پیوند می دهد

 

این تن بمیرد-سوگندی که یا در اصرار و یا در اثبات حرف خود یاد می‌کنند

ای والله-در مقام تایید و اعتراف به برتری کسی گفته می‌شود-آری به خدا

چِل بسم الله-لوحه ی کوچکی که در آن آیات قرآن می نوشتند و برای دفع چشم زخم بر گردن کودک می آویختند

 

دست ننه ات درد نکند-به تمسخر به کسی که کار نادرست کرده است می گویند

آب نکشیده-زشت-بد-نامفهوم

خلاص-تمام شد-مُرد

آدم(نوکر، امردی که بچه‌بازان نزد خود نگاه می‌دارند و مخارجش را می‌پردازند)
آفتاب کردن-برای خشک کردن جلو آفتاب گذاشتن

پاشنه ی کفش ور کشیدن-آماده ی انجام کاری شدن

ریپال کسی را در آوردن-پدر کسی را در آوردن

 
دوا خور کردن-عرق خور کردن-مسموم کردن

دل داشتن-جرات داشتن-دلیر بودن

آب در چشم نداشتن(شرم و حیا نداشتن)

اجل‌برگشته-کسی که مرگ به‌سراغش آمده
جد کمر زده-در نفرین به سید می گویند-یعنی جدش او را به سزایش برساند
 

خایه دار-با جرات-شجاع

 

راست و حسینی-رو راست-بی شیله پیله

آفتابه‌آب‌کن-پست ترین نوکر

زیش ریش-تار تار-از هم جدا شده

زار و نزار-زرد و ناتوان-بد حال و بیمار

زوار-زه وار-چیزی شبیه به زه

 

 

اتوکشیده(با سر و وضعی شسته‌ورفته و مرتب)

از کسی کشیدن(از کسی رنج کشیدن)

آجیل مشکل‌گشا-آجیلی که برای گشایش کار می‌خرند و بین مردم متدین پخش می‌کنند

پالان آفتاب گذاشتن-کسی را معاف کردن-مرخص کردن

تب خال زدن-در آمدن تب خال دور دهان

آب بردار(دوپهلو، کنایه‌آمیز)

 

جاجا-آوازی که با آن مرغ را به لانه اش می رانند

خواستگار-کسی که به پسندیدن و گُزیدن دختر یا زنی می فرستند

به باد فحش یا کتک گرفتن-یک ریز فحش دادن یا کتک زدن
تیر به تاریکی انداختن-بدون تامل اقدام به کاری کردن

 

زیر سر کسی بودن-مسئول کاری بودن-در کاری دست داشتن

چاقو دسته کردن-از سرما لرزیدن

اهل حال(دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی)

پیله کردن به کسی-با مزاحمت اصرار و پافشاری کردن به کسی-پاپی کسی شدن

خط-راه-مسیر-مشی و مرام-مسلک-کنایه از نامه

دو بامبی-دو دستی-با دو دست

حُقه-زرنگ و ناقلا
آسمان‌جل(ندار، بی‌چیز، کسی که رواندازش آسمان است)

از دست دادن(گم کردن)

دم کسی لای تله گیر کردن-دچار سختی شدن-به بلا گرفتار شدن

دو به دو-دو تا دو تا

پدر کسی را در آوردن-کسی را تنبیه کردن-بسیار آزار دادن
تمام و کمال-کامل-به تمامی
پاپاسی-مبلغ ناچیز-پشیز

رنگ آمیزی-آمیختن رنگ های گوناگون به هم

بال به بال کسی دادن-جانب کسی را گرفتن

چِک کشیدن-حواله کردن با بانک به وسیله ی چک

خواب ماندن-دراز شدن خواب بر خلاف میل و به قراری نرسیدن

 

 

چاشنی کردن-چیزی را با چرب زبانی به کسی قالب کردن

بی گدار به آب زدن-نسنجیده به کاری اقدام کردن-بی احتیاطی کردن

حساب کردن-پرداختن خرج

خودفروشی-فاحشگی-خیانت

چشم را درویش کردن-جلوی نگاه خود را گرفتن-نگاه نکردن
آب نخوردن(درنگ نکردن)
چُسک-دمپایی-کفش سبک و راحت

به عرب و عجمی بند نبودن-هیچ پشت و پناهی نداشتن

دست نماز-وضو

دست کسی را خواندن-از نقشه ی کسی با خبر شدن

در آمدن گند کاری-برملا شدن افتضاح پنهان شده

بی حوصله-ناشکیبا-شتابزده

پس رفتن-عقب رفتن

دو رانو نشستن-نشستن چون شتر که نشانه ی ادب است

حرز جواد-دعایی منسوب به جواد امام محمد تقی

چله بُری کردن-رفت و آمد بسیار کردن

ذکر گفتن-پی در پی دعا خواندن

زیر دل زدن-تهوع آوردن

به جان هم افتادن-با یکدیکر درگیر شدن

خون سیاوش-انگیزه ای که سبب نابودی دو خانواده-دو شهر یا دو کشور شود

 

آبِ سیاه(نیمه کوری)

دو پوسته-دو چیز به هم پیوسته

جوکی-مرتاض هندی-آدم لاغر و مردنی-آدم معتاد و مریض

زد و بند-ساخت و پاخت-بند و بست-توطئه
خانه خانه-سوراخ سوراخ-شطرنجی

دیر رس-میوه ای که دیر می رسد

در یک جوی نرفتن آب کسی با کسی-همداستان شدنشان ممکن نبودن-با هم نساختن

آمدیم (و) . . .(فرض کنیم که)

تعارف شاه عبدالعظیمی-تعارف زبانی و غیرجدی
آخر‌دست (سر)(بالاخره، سرانجام)

رقصیدن توی تاریکی-بی موقع یا بدون اطلاع کاری را انجام دادن

 
پل آن سوی رود بودن-کاری بی هوده بودن
این پهلو آن پهلو شدن-این دنده آن دنده شدن-غلتیدن از پهلویی به پهلوی دیگر
دخل و خرج کردن-درآمد بیش از هزینه شدن-سود بردن
تت و پت کردن-شکسته سخن گفتن-لکنت پیدا کردن

تُف کار-بچه باز

 

تازه کردن گلو-چیزی نوشیدن و سرحال آمدن

آب بستن در چیزی-آبکی و رقیق کردن