مجموعه کاملی از کلمات و اصطلاحات خودمانی، عامیانه قسمت 266

حَرَج-مسئولیت-تکلیف

انگشت به دهان(حیرت‌زده، سرگشته)

 

آب شدن(شرمنده شدن، رفتن آبرو، به فروش رفتن کالا)

آهن کهنه به حلوا دادن-معامله‌ی پرسود کردن

زهر ریختن-در حق کسی بدی کردن-انتقام گرفتن-اصل بد خود را نشان دادن

از دل و دماغ افتادن(شور و نشاط خود را از دست دادن، بی‌حوصله شدن)
چیز فهم-عاقل و فهمیده

 
برده خورده-ملاحظه-پروا
به قدر پشت خاک انداز-بسیار کوچک و محقر

آنجا رفتن که عرب نی انداخت(به جایی دور و بی‌بازگشت رفتن)

حالا نه و کی-از دست ندادن فرصت-غنیمت شمردن فرصت
از سرما چاقو دسته کردن(به پهلو دراز کشیدن و زانوها را روی شکم جمع کردن و دست‌ها را میان پاها فرو بردن)

دایر شدن-بر پا شدن-رواج یافتن-آباد شدن

پس افتادن-عقب افتادن اجاره و مانند آن-بهم خوردن حال کسی در نتیجه ی ترس

پس دیدن هوا-اوضاع را نامساعد دیدن-احساس خطر کردن

حقه باز-شعبده باز-تر دست-مکار

چاخان کردن-دروغ گغتن-چُسی آمدن

تو دل شیر رفتن-جرات فراوان داشتن

رد پا-جای پا-اثر

تمام وقت-شامل تمام ساعت های کار

دسته چاقو نشستن-نشستن روی دو پا و بغل کردن دو رانو-چمباتمه نشستن

خرج تراشی-هزینه درست کردن

تار و تنبور-همه گونه آلات نوازندگی

رساندن-خبر یا اطلاعاتی را محرمانه به کسی دادن
ذلیل شدن-خوار و زبون شدن-بیچاره شدن

رفتن به کسی-شبیه بودن به کسی

دوربین انداختن-دید زدن-چشم چرانی کردن

با پنبه سر بریدن-با نرمی و تدبیر آزار و آسیب رساندن

 

چُر-ادرار

روز مبادا-روز سختی و پریشانی

چشم زهره-ترس

 

پوست کلفتی کردن-مقاومت کردن-سخت جانی کردن
چاپ زدن-چاپ کردن-دروغ گفتن

 
خاک به سری کردن-همبستر شدن زن با شوهر

اُق گرفتن(حالت تهوع پیدا کردن)
آب باریکه-درآمد اندک اما مرتب

دم به خمره زدن-باده گساری کردن-شراب خوردن

رسانه-وسیله ی ارتباطی

پنبه توی گوش کردن-غفلت داشتن-هوشیار نبودن

جلز و ولز-سوز و گداز

تریش-پارچه یا پوست بلند و باریک

چله ی تابستان-گرمای سخت

خواهر و مادر-عرض و ناموس-خانواده

تخته پوش کردن-پوشانیدن سقف و مانند آن با تخته
حال آوردن-به هوش آوردن-از ناراحتی بیرون آوردن-کتک زدن

اوضاع احوال-وضع و حال

زرت و پرت-چرت و پرت

دیگ و بادیه را گرو گذاشتن-بسیار تهی دست و بی چاره شدن

بی همه چیز-آدم بد جنس-نادرست-کسی که صفت خوبی ندارد

دزد سر گردنه-کاسب نادرست و گران فروش

 

بی اختیار-بدون اراده و تصمیم
 

پیاده بودن در کاری-در کاری ناشی و بی تجربه بودن

تو ریختن دل-سخت نگران شدن و ترسیدن بر اثر شنیدن خبر ناگوار

خوردنی-غذا-قابل خوردن
ابوقراضه-ابوطیاره

تو کَت کسی نرفتن-زیر بار نرفتن-نپذیرفتن
چوب رخت-چوبی افقی که جامه را بر آن می آویزند
پَس-ناجور-خراب

زهرآب ریختن-ادرار کردن-شاشیدن

دست و پا شکسته-ناقص-ناتمام

افتادن به گردن کسی(به کسی تحمیل شدن)

خال زدن-پیدا شدن خال در جایی از بدن یا لکه در چیزی-خال کوبی کردن

تت و پت-لکنت زبان

الف-قاچ خربزه و از این قبیل-بچه‌ی کوچک-سیخ-راست
خاطر جمع-مطمئن

بادپا-تند رو-تیز تک

دست پیش را گرفتن-خود را محق وانمود کردن

پیاده کردن-انجام دادن-تحقق بخشیدن-از هم باز کردن
با پنبه سر بریدن-با نرمی و تدبیر آزار و آسیب رساندن

دستی-به عمد-از روی تعمد
اسباب‌چینی(دسیسه‌چینی، توطئه‌چینی)

چیز سرش بشو-آدم چیز فهم

بقچه بندی-ران چاق

جیب کنی-اخاذی-به خرج انداختن دیگران

پیش فنگ-جلوی رو قراردادن تفنگ به طور عمودی

از زور پسی-از روی ناچاری-اجبارن

تته پته-لکنت زبان

پرت گفتن-حرف بی معنی زدن

پا سبک کردن-زاییدن-زایمان کردن

 

خواب ماندن-دراز شدن خواب بر خلاف میل و به قراری نرسیدن

 

دو به هم انداز-فتنه انگیز-سخن چین

 

درش را گذاشتن-سکوت کردن-خاموش شدن

روی هم رفته-جمعن-بر روی هم
توی کوک کسی یا چیزی رفتن-کسی یا چیزی را زیر نظر داشتن- توی نخ چیزی رفتن

خیز-ورم-آماس

 
زیر و بالا گفتن-دشنام های زشت به کسی دادن

آب از آب تکان نخوردن-رخ ندادن جنجال و هیاهو-آرام ماندن اوضاع

پا زدن-حق را پایمال کردن-زیان رساندن

پاسور زدن-پاسور بازی کردن

در ثانی-ثانیا-دوم

 

جا افتاده-آدم متین و با تجربه

خرت و پرت-اثاثه ی کم بها-خرده ریزه

چاخان پاخان-دروغ

چال افتادن-گود شدن

جل و پلاس خود را پهن کردن-در جایی اقامت کردن

بند آمدن-متوقف شدن

آب را گل آلود کردن-برای سود خود کارها را به هم زدن

دراز به دراز-تعبیری برای کسی که مدتی دراز خوابیده است

زیگزاک-خط شکسته-کنگره دار

تحت الشعاع بودن-زیر نفوذ و تاثیر دیگری بودن
جوشانده-دارویی که آن را در آب می جوشانند و عصاره ی آن را به بیمار می دهند

خر ِ دیزه-لج بازی که به خود ضرر بزند

چتوَل-یک چهارم
بار گذاشتن-نهادن ظرف غذا بر اجاق برای پخته شدن

بدلی-تقلبی-جنس بد

 
خر کسی رفتن-دارای اهمیت و اعتبار بودن

آهوی خاور-آفتاب

 

پیر ِ کفتار-زن سالخورده ی بد اخلاق

رضا شدن-راضی شدن

ژاکت-کت بافته شده از کاموا

چشم را بستن و دهان را باز کردن-با بی شرمی دشنام دادن
دلمه-لخته-منعقد-سفت شده

خنجر زدن از پشت-به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای درآوردن

 

زر زر کردن-غر زدن-گریه کردن شدید
خود را به نفهمی زدن-تظاهر به نفهمیدن کردن

دیزی دِهناری-آدم بی ظرفیت و کم طاقت

آبکش کردن-سوراخ سوراخ کردن

زمینه سازی کردن-مقدمه چیدن برای انجام کاری

 

جواب دوپهلو-جواب نامشخص و مبهم

دست و پا-توانایی-عُرضه

چه کشکی چه پشمی !-در هنگام انکار گفته می شود

از سر کسی زیاد بودن-بیش از حد توانایی و ظرفیت کسی بودن

بی چیز-تهی دست-فقیر

چای صافی-نگا. چای صاف کن

دولت منزل-دولت سرا

 

زیادی کردن-زاید بودن-غیر لازم بودن

خواب به خواب شدن-خواب از سر پریدن-بدخواب شدن

آینه‌ی دق(آینه‌ای که شخص خود را در آن عجیب و غریب می‌بیند – شخص عبوس و بدقدم)

از کاسه درآمده-بیرون‌زده-ورقلمبیده

پینکی رفتن-چرت زدن

چادر دَران کردن-از رفتن زن مهمان جلوگیری کردن

خونسرد-آرام-بی خیال

پس انداختن-جمع کردن پول-بچه به دنیا آوردن-به عقب انداختن

خر تو خر-پر هرج و مرج-بی نظم

 

خدا برکت بده-نگا. خدا برکت

 

 

 

زیر قول خود ردن-به گفته ی خود عمل نکردن-عهد خود را شکستن
در هم رفتن سگرمه-گره بر ابرو افتادن-اوقات تلخ شدن

روبند شدن-با رودربایستی ناگزیر به انجام کاری شدن

خدا به رد-در پناه خدا

آستین بر چشم گذاشتن(پنهان گریستن)

دُم دار-پر رو-وقیح-دریده

آتشی شدن(از کوره در رفتن)

چراغ پا-حالتی که اسب دو دست خود را بلند کند و راست بایستد

آی زکی(در مقام ریشخند و تحقیر گفته می‌شود)

 

 
بَده کردن-کسی را بد وانمود کردن-کنفت کردن-از چشم انداختن

چس و فس-اسباب خرده ریزه ی ناقابل-خرت و پرت
حق-باج سبیل-رشوه

آفت(زن عشوه‌گر و فتنه‌انگیز)
چاه ویل-جایی که اگر کسی یا چیزی برود دیگر بر نگردد
بند زدن-به یکدیگر وصل کردن-به هم چسباندن

دو رانو نشستن-نشستن چون شتر که نشانه ی ادب است
حرامزادگی-بد ذاتی-مکر

دیگ به سر-لو لو

اردک‌پرانی(از عهده‌ی جنگ با کسی برنیامدن)

 

اگر و مگر کردن(شرط و بهانه آوردن)

 
چشم چرانی-هرزه نگاهی-به رن و دختر مردم نگاه کردن

آخرین تیر ترکش-آخرین تدبیر

از این رو به آن رو شدن(یکسره دگرگون شدن، به‌کلی تغییر کردن)

 

چای خانه-محلی که وسایل چای را در آن جا می گذارند-قهوه خانه

به نفس نفس افتادن-نفس نفس زدن
حجله بستن-به پا کردن و آراستن حجله
خوش غیرتی-زیاده غیرت نشان دادن-به طنز یعنی بی غیرتی کردن

روغن کاری-روغن زدن به هر نوع دستگاه

حَب جیم را خوردن-گریختن-فرار را بر قرار ترجیح دادن-جیم شدن

داغ به دل یخ گذاشتن-کاری بی هوده و بی اهمیت کردن

حمله ای-مبتلا به بیماری غش

اهل محل(همه‌ی کسانی که در یک محل کار یا زندگی می‌کنند)

دست به آب رسانیدن-به دستشویی رفتن-به توالت رفتن

پَخ خوردن-تیزی چیزی

جاپیچ-جاکش-دلال محبت
از پا ننشستن(سماجت ورزیدن، از کوشش دست نکشیدن)

از دهان در رفتن(پریدن حرفی از دهان، بدون پیش‌بینی سخن راندن)

رودربایستی-ملاحظه-مراعات-شرم و حیا

تت و پت-لکنت زبان

چپ اندر قیچی-نامنظم و نامرتب-بی نظم و قاعده

 

ابوقراضه(ابوطیاره)

چاچول باز-حقه باز-شیاد

دل پایین ریختن-ترسیدن-وحشت کردن

زهره ی کسی آب شدن-سخت ترسیدن

بد نما-بد منظر-بد نمود-زشت

جار و جنجال-داد و فریاد-نزاع و کشمکش

وسیله‌ی بازی (به‌ویژه برای کودکان)

دُز کردن-فروختن چیزی که پیش از آن فروخته شده بوده است

زیر رکاب کشیدن کسی-کسی را مطیع و تابع ساختن

آه نداشتن که با ناله سودا کردن(آه در بساط نداشتن)

دانه کردن-دانه های میوه ای را جدا کردن-پراکنده کردن

در خود را گذاشتن-سکوت کردن-خفه شدن

بغض کردن-متاثر و غمگین شدن و به خود فرو رفتن

 

جیب کسی را زدن-محتوای جیب کسی را ربودن

دو به دست کسی دادن-به کسی فرصت انجام کاری دادن-به کسی بهانه دادن

خرده حساب-طلب مختصر-دشمنی قبلی

اشهد را گفتن-برای مرگ آماده شدن
 

اردک‌پرانی-از عهده‌ی جنگ با کسی برنیامدن

 

دَلِگی-هیزی-چشم چرانی

دل گرفتگی-غم-غمگین بودن

 

آب نکشیده(زشت، بد، نامفهوم)

چپاندن-چیزی را به زور و فشار در چیز دیگری جا دادن-تپاندن

بند-ریسمان-طناب-رشته

خرده پا-کاسبان جزء و کم سرمایه

الف به خاک کشیدن-خجالت کشیدن

دست دستی-سرسری-بی هوده-سطحی

ازخداخواسته-آرزومند-مشتاق

خیس خوردن-آب به خود گرفتن-با مایعی مخلوط شدن
جَرّ-کشمکش دعوا

آماده‌باش(حالت آماده بودن برای رویارویی با خطر)

 

خروس قندی-آب نباتی به شکل خروس

جوشکار-کسی که قطعات فلزی را به هم جوش می دهد

تق تق کردن-آواز برخورد پیاپی دو چیز به یکدیگر

دست انداختن به روی چیزی-چیزی زا غاصبانه تصرف کردن

آبدست-ماهر-استاد

چتری-به شکل نیم دایره-قوسی

راه افتادن-آغاز راه رفتن کودک-آغاز به کار کردن-روشن شدن دستگاه-رونق یافتن کسب و کار

 

آفتابه خرج لحیم(بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن)
 

ز ِله کردن-به تنگ آوردن-به ستوه آوردن-عاجز کردن

دل و قلوه-احشای گاو و گوسفند

زبان را گاز گرفتن-از گفتن سخنی پشیمان شدن

 

 

 

دور اندیشی-پایان نگری-عاقبت اندیشی

پَرِ قیچی-پادو-کارگزار-طرفدار پر و پا قرص

جوخه-کوچک ترین یگان نظامی شامل هشت نفر

دوش فنگ-نهادن قنداق تفنگ در کف دست و لوله ی آن بر دوش

از سفیدی ماست تا سیاهی زغال-همه و همه چیز

دور برد-دارای برد زیاد

آسمان با زمین دوختن(داشتن کمال مهارت در تیراندازی)
اوت کردن-بیرون انداختن-بیرون کردن

پُرتابل-قابل حمل

دلقک-شخص مسخره

دماغ سوخته-خجالت زده-شکست خورده

چاقچور-شلوار گشاد و بلند و کف دار زنانه که آن را بر روی شلیته و تنبان می پوشیدند

پشمالو-دارای موهای بسیار
از خود در آوردن(دروغ‌پردازی کردن)

پر کسی به پر کسی گرفتن-برخورد مختصری با کسی داشتن

خیس کرده-تر کرده-در آب قرار داده

حرف بی ربط-سخن نامربوط

روشن کردن چراغ اول-نخستین پولی که معرکه گیران از تماشاچیان می گیرند

چغاله بادامی-چغاله بادام فروش

 

بادپا-تند رو-تیز تک

حجله خانه-اتاق شب زفاف
خوش ترکیب-نگا. خوش تراش

 
خرج رو دست کسی گذاشتن-کسی را در خرج انداختن

بوسیدن و به تاقچه گذاشتن-ترک گفتن-کنار گذاشتن

چشم کردن-چشم زدن

دست دوم-کار کرده-مستعمل

آب خنک خوردن(به زندان افتادن)

از دماغ فیل افتادن(بسیار متکبر و خودبین بودن)

دست دستی-سرسری-بی هوده-سطحی

افتادن به گردن کسی(به کسی تحمیل شدن)

آش آلو کردن(خجالت‌زده کردن، کنفت کردن، سکه‌ی یک پول کردن)
بیلاخ نشان دادن-حرف طرف را باور نکردن-شیشکی بستن

تقه زدن-کوبیدن چیزی با ضربات پیاپی چکش و مانند آن

در یک جوی نرفتن آب کسی با کسی-همداستان شدنشان ممکن نبودن-با هم نساختن

راست راستی-حقیقتن-واقعن

چیز-آلت تناسلی

 

بوق سگ-بسیار دیر وقت

دَرَ ک-در کوچک-برای نشان دادن بی اعتنایی نسبت به رویدادی بد به کار می رود

از جلوی کسی در آمدن-در برابر کسی مقاومت کردن

زیر پای کسی نشستن-کسی را از راه به در بردن-فریب دادن

دم-هنگام

جا آمدن حال-بهبود یافتن-سرحال آمدن

آتو-بهانه-دستاویز-نقطه‌ضعف

زت زیاد-کوناه شده ی “عزت زیاد” در زبان لوطی ها

زود رنجی-نازک دلی-حساسیت

دمخور-مصاحب-معاشر-همنشین

پاترس-ترساندن کودکان برای بازداشتن از کاری
پیشت-آوازی برای راندن گربه
جوال رفتن با کسی-با کسی درافتادن

برادر زن-برادرِ زن هر مرد
بسیار دلواپس و نگران بودن
بفهمی نفهمی-مختصر-کم-نامحسوس-تااندازه ای

پخته کردن کار-مقدمات کاری را فراهم کردن

جوخه ی آتش-جوخه ای که مامور تیراندازی است
چندر-رگ و ریشه ی گوشت

اخ و پیف کردن(اظهار ناراحتی کردن از بوی بد، منظره‌ی بد یا غذای بد)

از پارو بالا رفتن پول(ثروت بسیار داشتن)
پس دادن درس-پاسخ دادن به پرسش های درسی

دَمَغ-افسرده-ناراحت-خیت

از دیوار مردم بالا رفتن(دزدی کردن)

آب لمبو(چلانده‌شده، فشرده)

پدر سوختگی-بد سرشتی-زرنگی-رندی

چمباتمه-حالت روی دو پا نشستن و زانوان را بغل کردن
چایمان کردن-سرما خوردن-چاییدن

دور کسی یا چیزی را خیط کشیدن-با کسی قطع رابطه کردن-از خیر کسی یا چیزی گذشتن

رج زدن-ردیف ایستادن-صف بستن-نوشتن مشق به ترتیب عمودی

 

اتر خان رشتی-آدم پرافاده
دو زار-دو هزار-دو قران-دو ریال
رودرواسی-رودربایستی
پایش افتادن- پادادن و پا افتادن

حال آوردن-به هوش آوردن-از ناراحتی بیرون آوردن-کتک زدن

باد گلو زدن-آروغ زدن

 
آهنگ ریپ‌دار(آهنگی که یک ضرب آن کم باشد)

چش-چشم

ته خانه-لوازم بی مصرف-بقایای اثاث خانه

آهوی شیرافکن(چشم محبوب)
خواب و خوراک-خورد و خواب

پیشنهاد-طرح

ته چک-بن چک-بنجاق-بخشی از دسته چک که پس از جداکردن چک باقی می ماند

تنوره زدن-چرخ زدن و گرد شدن

خوش پنجه-آن که آلات موسیقی را نیکو می نوازد

پاپاسی-مبلغ ناچیز-پشیز

زود رنج-نازک دل-حساس

تبریک گفتن-خجسته باد گفتن-دعای برکت کردن

آهوی خاور(آفتاب)

از خواب پریدن(بیدارشدن ناگهانی از خواب)

پیل پیلی رفتن- پیلی پیلی خوردن

 

حرف از دهن کسی قاپیدن-سخن کسی را به نام خود قلمداد کردن

زبان در قفا-زبان پس قفا

جیم الف جا-آدم ریزه میزه

 
دهان به دهان گذاشتن-دهان به دهان شدن

از زیر بته عمل آمدن(خانواده و اصل و نسبی نداشتن)

به چپ چپ-فرمان نظامی برای گردش به چپ

بازداشتن-منع کردن-مانع شدن

داش مشدی-لوطی محل-آن که غرور جوانی دارد

ریش و گیس بافتن-با هم مشورت کردن-عقل ها را روی هم ریختن

الو گرفتن(آتش گرفتن، (کنایه از شدت خشم و عصبانیت))

تیز بزی-فورن-بی درنگ

ریش گذاشتن-نتراشیدن ریش-ریش بلند کردن

خدا گرفته-بدبخت شده-به عذاب خدا گرفتار شده