مجموعه کاملی از کلمات و اصطلاحات خودمانی، عامیانه قسمت 226

حال کسی را جا آوردن-نگا. حال آوردن

اجباری بردن-کسی را به خدمت سربازی بردن

آشنایی به روشنایی انداختن-پس از مدت‌ها تصادفی آشنایی را دیدن
ریش کسی سر بالا رفتن-به مرگ نزدیک بودن کسی
خانه آباد-عبارتی برای تحسین است

آب نخوردن-درنگ نکردن

اصل‌ کاری-مهم‌ترین چیز یا شخص

 

خاک آلود-آلوده به گرد و غبار و خاک
پیه دل باز کردن-تحمل کردن

خوشاب-میوه ی پخته در آب و شکر-کمپوت
خرده خر-کسی که آذوقه ی خانه را روز به روز می خرد نه یکجا

از سکه افتادن-ار رونق افتادن-از دست دادن زیبایی

پشم و پیله-ریش

اختر در پیراهن کردن(بی قرار کردن)

خمیره-سرشت-ذات

ژلاتین-ماده ای لزج و چسبنده که آن را از گلیسیرین و قند و آب و آمونیاک می سازند

باد توی سرنا کردن-اسرار کسی را فاش کردن

از خوشحالی در پوست نگنجیدن(از شادی سر از پا نشناختن)

رمبیدن-خراب شدن-فرو ریختن

به دو دو افتادن-گود رفتن چشم بر اثر ضعف یا بیماری

در یک جوی نرفتن آب کسی با کسی-همداستان شدنشان ممکن نبودن-با هم نساختن

چس مال کردن-لباس یا ظزفی را سرسری و با بی دقتی شستن

 

حرف خود را به کرسی نشاندن-نظر خور را به کسی قبولاندن یا تحمیل کردن

انداختن باد به غبغب(تکبر کردن، قیافه گرفتن)

روکش درکش کردن-ساخت و پاخت کردن

چوری-جوجه ی تازه از تخم درآمده

بکُش بکُش-دعوا و مرافعه جمعی تا حد کشتن

دالبُر-بریده چون دال-منحنی وار بریدن

دست کشیدن از کار-کار را تعطیل کردن
روی کسی را به زمین انداختن-درخواست کسی را رد کردن

اهل و نا اهل-کس و ناکس-نجیب و نانجیب

دیمی-کشت که از آب باران آبیاری شود-بدون برنامه و حساب-بی هدف
دیوان بلخ-جای بی انصافی و ستم رانی

تنوری-پخته شده در تنور

 

تو هم رفتن-اوقات تلخ شدن-ناراحت شدن

زُل-خیره

تقه زدن-کوبیدن چیزی با ضربات پیاپی چکش و مانند آن

زار زدن-سخت گریه کردن

رک نگاه کردن-رک رک نگاه کردن

در تاریکی روشنایی را پاییدن-به طور نهانی مراقب کسی یا چیزی بودن

جرات داشتن-دلیر بودن-جسارت داشتن

الف-قاچ خربزه و از این قبیل-بچه‌ی کوچک-سیخ-راست
آبشان از یک جوی نرفتن-همداستان شدنشان ممکن نبودن-با هم نساختن

دنده ی کسی خاریدن-میل به کتک خوردن داشتن-کرم داشتن-تن کسی خاریدن

زیر آرنجی-بالشی که هنگام دراز کشیدن زیر دست و آرنج می گذارند

آب تاختن(پیشاب کردن)

پالان آفتاب گذاشتن-کسی را معاف کردن-مرخص کردن

جور آمدن-اجزای لازم کاری با یکدیگر سازگار آمدن

ازدست‌رفته-عاشق

 
خیط کشیدن-خط کشیدن

آیه‌ی یاس(آن که بدبینی را به کمال می‌رساند)
جیب خالی پز عالی-کسی که در عین تهی دستی افاده دارد و خودش را با ظاهرسازی بگیرد

راحت کردن-کشتن

جوش خوردن-لحیم شدن-به هم پیوستن-معاشرت کردن با دیگران
دو به هم زنی-دو به هم اندازی
آمدن (چیزی) به کسی(تناسب داشتن (چیزی) به کسی)

تکه پاره کردن-پاره پاره کردن-تکه تکه کردن
دهان کسی آستر داشتن-قدرت خوردن خوردنی های بسیار داغ و تند را داشتن

خام سوخته-از درون ناپخته-از بیرون برشته

 

بر و بیا-رفت و آمد- دم و دستگاه

بالای منبر رفتن پشت سر کسی-از کسی غیبت کردن-پشت سر کسی بد و بیراه گفتن

اَنف کسی معیوب بودن(ابله بودن، خل بودن)

ته کیسه دار-کسی که دارای مالی است و در برابر حوادث مادی دوام می آورد

اگر و مگر کردن(شرط و بهانه آوردن)

از مخ معاف بودن-دیوانه بودن

 

 

دشت کسی را کور کردن-اولین فروش کاسب را نسیه خریدن

پرت افتادن-دور و تنها افتادن

خاطر نشان کردن-یادآوری کردن-تذکر دادن

به دندان کشیدن-خون دل خوردن-کاری پر زحمت انجام دادن

از ترس مار توی دهان اژدها رفتن(از باران به ناودان پناه آوردن)

انگشت بر چشم نهادن(پذیرفتن، مسلم دانستن)

چرکوندی-لکه دار کثیف

پیر بی خواب-کسی که دیر یا کم بخوابد-کودک

خاک به سر شدن-مصیبت زده شدن-داغ دیدن-از فدر و اعتبار افتادن

دیگجوش-خوراکی مانند آش که در شب های جمعه و عید می پختند

چانه گیر-کسی که خمیر را چانه می کند

خود را سبک کردن-خود را حقیر کردن-دست به کاری پایین تز از شان خود زدن

آب حیات-عشق و محبت-دهان معشوق

جملگی-تمامن-سراسر

تنگ کسی افتادن-در مجاورت کسی قرار گرفتن

آرواره‌ی کسی لق بودن(سرنگهدار نبودن، پرچانه بودن)

از پارو بالا رفتن پول-ثروت بسیار داشتن

ازراه‌نرسیده-در همان لحظه‌ی رسیدن-به مجرد ورود

چس دماغ-پر افاده-پر ادعا

اختر شمردن-شب‌بیداری

اله و بله-چنین و چنان

 

آمد کردن(رخ‌دادن واقعه‌ای خجسته)
 

تو هچل افتادن-به دردسر افتادن-دچار مشکل شدن
چال افتادن-گود شدن
ریش تپه-پر ریش-دارای ریش انبوه

اطفال باغ-گل‌های تازه

زانویی-زانو

دوا به خورد کسی دادن-مسموم کردن-به زور به کسی دارو یا مشروب خوراندن

 

آمادگی و شوق بسیار برای کاری داشتن

دله دزدی-عمل دله دزد

از خجالت آب شدن(بسیار شرمنده شدن)

 

بِبُری-بمیری ! چقدر حرف می زنی !
آهو چشم-معشوق-شاهد

 

چِل بسم الله-لوحه ی کوچکی که در آن آیات قرآن می نوشتند و برای دفع چشم زخم بر گردن کودک می آویختند

باربند-جای نهادن و بستن بار

برو برو داشتن-دارای مال و قدرت بودن-مورد توجه بودن- بر و بیا داشتن

از دماغ کسی در آمدن(شادی و نشاطی را با اندوه و رنج تاوان دادن)

چیزی شدن-اهمیت و اعتباری پیدا کردن-به جایی رسیدن

در نتیجه-سرانجام-عاقبت

پس بودن-عقب افتادن از دیگران

آفت-زن عشوه‌گر و فتنه‌انگیز

به خون کسی تشنه بودن-کینه ی کسی را سخت در دل داشتن-با کسی سر جنگ داشتن

خرده فرمایش داشتن-دستورهای بی جا دادن

درد دل-غم و اندوه درونی

حلیم روغن خوردن-کنایه از تشنگی بسیار داشتن
انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن(هنگامه بر پا کردن، مردم را متوجه‌ی جایی کردن)

امروزه روز(این روزها، در این دوره و زمانه)

این تن بمیرد(سوگندی که یا در اصرار و یا در اثبات حرف خود یاد می‌کنند)

 

بند انداختن-برچیدن موی چهره ی زنان با نخ تابیده

جون جونی-نگا. جان جانی

صدایی برای نهیب زدن و راندن سگ

زیر سبیل گذاشتن-تحمل کردن-به روی خود نیاوردن

زر ورق-کاغذ نازک و شفاف و زنگی

خالچه و میخچه گذاشتن-شاخ و برگ دادن-شرح و تفصیل بیش از اندازه دادن

خاکشیر نبات به حلق کسی کزدن-لطف و محبت بیش از اندازه به کسی کردن
بسیار دلواپس و نگران بودن
پیش پا افتاده-کم ارزش-حقیر-معلوم-آشکار

خوش بنیه-سالم و قوی

به هم زدن-قطع رابطه کردن
خیار شور-خیار سبز که مدتی در آب نمک بخوابانند

خشت مالیدن-چاخان کردن-لاف زدن

دختر خانم-خطابی احترام آمیز برای دختران

به درد بخور-مفید-چیز یا کسی که سودمند باشد
بند و بساط-اسباب مختصر زندگی

 
اصول دین پرسیدن-سوال‌پیچ کردن

بازار پسند-مورد پسند خریدار و فروشنده-قابل فروش

 

 

بشکن-صدایی که در حال شادی و پایکوبی از بهم زدن انگشتان در می آورند.

دمبل و دیمبو-صدای دایره و دمبک-صدای بزن و بکوب
 

چروک افتادن-چین افتادن-ناصاف شدن

انگار نه انگار(موضوع را نادیده بگیر!، گویی وجود نداشت)
ریشو-دارای ریش بلند
دست به کار نرفتن-حال کار کردن نداشتن-برای کار بی حوصله بودن

الواتی کردن(عیاشی و هرزگی کردن)

آسیاب‌گردان(کسی که به‌خوبی از عهده‌ی کارها بر می‌آید)
از صدقۀ سرِ-از عنایت و لطفِ

از زیر سنگ در آوردن-چیزی را هر چند نایاب و تهیه‌اش دشوار باشد به دست آوردن

خصوصی-مقابل عمومی

ژتون-پولک فلزی یا پلاستیکی که به جای پول به کار می رود

از جلوی کسی در آمدن(در برابر کسی مقاومت کردن)
تاکسی تلفنی-نوعی تاکسی که تلفنی درخواست می شود

زت زیاد-کوناه شده ی “عزت زیاد” در زبان لوطی ها

بز خر-کسی که به قصد ارزان خریدن چیزی توی سر جنس می زند

به هم زدن حال-موجب بالا آوردن شدن

در دهان افتادن چیزی-مشهور شدن چیزی-فاش شدن-رسوا شدن
باد کردن-به فروش نرفتن-کسی را به کاری سخت برانگیختن

جانماز آب کشیدن-تظاهر به پرهیزکاری کردن-خود را بی گناه وانمودن
چاک کردن-نگا. چاک دادن

تراشیده-نازک-قلمی-لاغر

درقی-صدای افتادن چیزی بر زمین یا کوفتن چیزی به چیزی

پدر کشتگی-دشمنی شدید-کینه

اِرا-هنگامی که کسی نمی‌تواند و یا نمی‌خواهد به چرایی پاسخ دهد آن را به طنز می‌گوید
آش پشت پا-آشی که در روز سوم پس از رفتن مسافر بپزند و به فقرا بدهند

چوروک افتادن-چین پیداکردن چیزی

دو سره بار کردن-از دو جا سود بردن-دو لپی خوردن

از این حرف‌ها-مطالبی از آن‌گونه که پیش از این گفته شد
از اوناش نبودن ( فقط به‌صورت منفی)(از جمله‌ی کسانی نبودن که مخاطب گوینده‌ی جمله را از آنان پنداشته است)

تف انداختن-تف کردن-سخت اظهار نفرت کردن

دل کسی را آب کردن-به اوج تمنا رساندن-بسیار مشتاق کردن-بی تاب کردن

خارج رفتن-بیرون رفتن از خانه-رفتن به خارج از کشور
ری کردن-زیاد شدن و برکت کردن برنج و آرد و مانند آن ها پس از ریختن آب بر آن ها

دوغ و دوشاب یکی بودن-فرقی میان خوب و بد نبودن
چاخان گفتن-دروغ و گرافه گفتن
تسمه از گرده ی کسی کشیدن-کسی را به سود خود بی رحمانه به کار واداشتن

آوردن-باعث شدن-ایجاد کردن

پاسور زدن-پاسور بازی کردن
 

به تور زدن- به تور انداختن

چوب لای چرخ گذاشتن-سنگ پیش پا انداختن-ایجاد مانع کردن
خِس خِس-صدای تنفس کسی که نفس تنگی دارد
بی زحمت-لطفا-خواهش می کنم

 

پچ پچ کردن-نجوا کردن-زیر گوشی حرف زدن

آیَم سایَم-گاه‌کاهی

 

تیپ زدن-شیک و پیک کردن-خود را آراستن

پشت پا-فنی از کشتی برای انداختن حریف

چانه لغی-راز داری نکردن

از خر افتادن-نابود شدن-مردن

ارزانی(بخشیدن، دادن)

 

از ریخت افتادن(تناسب خود را از دست دادن، بی‌جلا و جلوه شدن)

آرواره‌ی کسی لق بودن(سرنگهدار نبودن، پرچانه بودن)

به آتش کسی سوختن-به مکافات خطای دیگری مجازات دیدن

از چپ و راست-از همه سو-از همه جا

 

 
اِحلیل خوردن(فریب خوردن)

ته چک-بن چک-بنجاق-بخشی از دسته چک که پس از جداکردن چک باقی می ماند

دَرَنگ-صدای شکستن چیزی یا زدن سیلی

از دست کسی در رفتن-کاری را بی‌اختیار و ناخواسته انجام دادن

پاچه ی کسی را گرفتن-بی جهت و بی مقدمه برکسی آشفتن
دوشیدن-به ناحق و فریب از کسی پولی گرفتن

جد و آباد-آبا و اجداد-پدر و پدر بزرگان

جِز-صدای تماس آب با آتش-صدای تف دادن چیزی در روغن

حکیم فرموده-فرمان قاطع و لازم الاجرا
دنبال کسی فرستادن-کسی را احضار کردن

بابا ماما-همه کاره ی محل-بزرگ لوطیان

افسرده‌بیان-بی‌هوده و بی‌مزه‌گو
دست ِ بالا گرفتن-حدکثر را فرض کردن

بادپا-تند رو-تیز تک
 

 

چراغ اول-نخستین پولی که معرکه گیران از مردم می گیرند

چوب دو سر طلا-منفور از هر دو طرف-از این جا مانده و از آن جا رانده

 

 
بند آوردن-متوقف کردن

خرکی-سخت بی ادبانه-خارج از ظرافت

حشری-شهوت ران-پر شهوت
رد گم کردن-اثر چیزی یا کاری را از میان بردن-گمراه ساختن-نظر کسی را از چیزی منحرف کردن

شماره ی نوشته : ٢- ۹ / ۷

 

خوش سلیقه-خوش ذوق-نیکو طبع

تکیه کلام-آن چه که در موضوع اثری ندارد ولی پی در پی تکرار کنند

ریختگی-ریزش

چرکو-آدم کثیف

جفنگ گفتن-یاوه گفتن-هرزه درایی

دزد و حیز-نادرست و مکار

رکاب دادن-راهی جایی شدن

جِر زدن-دبه درآوردن-گردن نگرفتن-تقلب کردن در بازی

تازه وارد-کسی که تازه وارد شده است

آقبانو(نوعی پارچه‌ی نخی نازک)

دل به دریا زدن-بدون توجه به خطر به کاری اقدام کردن-هرچه بادا باد گفتن

 

حجله خانه-اتاق شب زفاف
چراغ دستی-چراغ قابل حمل با دست
حاج بادام-گونه ای شیرینی از آرد و بادام و شکر

زائو-زنی که زاییده و در بستر است

دهان به دهان گذاشتن-دهان به دهان شدن
تیر رس-میدان دید-منطقه ی نزدیک

دست انداختن-ریشخند کردن-مسخره کردن

حیوان-نوعی دشنام به کسی که کاری را از روی بی شعوری کند

دلمه-لخته-منعقد-سفت شده

ارزانی(بخشیدن، دادن)

از کوره در رفتن-به خشم آمدن-آتشی شدن-از جا در رفتن
در دهان افتادن چیزی-مشهور شدن چیزی-فاش شدن-رسوا شدن
 

چقال-مهمل بقال

توی مخ کردن-به خاطر سپردن-از بر کردن

توگوشی حرف زدن-نجوا کردن-تنگ گوش کسی حرف زدن

پلاسیدن-پژمرده شدن-از دست رفتن تازگی و شادابی

 

دعوا راه انداختن-سبب جنگ و جدال شدن

 
زاغ چشم-کسی که چشمان آبی رنگ دارد

زلف-موهای جلو سر و بناگوش

بند تنبانی-سست و رکیک-مزخرف و بی ارزش

دیوانه بازی-انجام کارهای ابلهانه و نابخردانه

دست کسی افتادن-گیر کسی افتادن

باد به آستین انداختن-فخر فروختن-خودخواهی کردن

تاب-طنابی که از دو سو بر درخت یا دو ستون می بندند و در میان آن می نشینند

بد خط-کسی که ناخوانا می نویسد

بافتنی-جامه ای که با دست بافته شده باشد
دریافتی-حقوق

حقه به کار بردن-کسی را فریب دادن

رو دست بالا آمدن-رقابت کردن-پیشی گرفتن

 

تو آسمان ها سیر کردن-در خیال و تصور بودن-در عالم هپروت بودن

خر دادن و خیار گرفتن-چیز گرانی را با چیز ارزان مبادله کردن-فریب خوردن در معامله

جامغولک-حقه-حیله

تو کَت کسی نرفتن-زیر بار نرفتن-نپذیرفتن

بلا به سر کسی آوردن-کسی را به زحمت و دردسر انداختن-به کسی آسیب رساندن

دیگ بار گذاشتن-گذاشتن دیگ غذا بر اجاق

دورخیز کردن-دویدن از دور برای پریدن از روی چیزی

ختنه نکرده-آزمند-پول پرست-نامسلمان-پدر سوخته

زیر سبیل در کردن-به روی خود نیاوردن-درگذشتن
ترش ابرو-عبوس
اردک‌پرانی-از عهده‌ی جنگ با کسی برنیامدن
پا به راه-سر به راه-آدم اهل و درست و حسابی

بر وفق-مطابق-موافق

زمین را به آسمان دوختن-گزافه گویی کردن-دروغ های شاخ دار گفتن

 
خرده شیشه داشتن جنس کسی-بدحنس بودن-آب زیرکاه بودن

 

به جا آوردن-شناختن

آب تاختن(پیشاب کردن)

آفتاب‌نشین کردن کسی-کسی را از هستی ساقط کردن-خانه‌خراب کردن
راست راست-آشکار و علنی-بی پروا

جد و آباد کسی را گفتن-آبا و اجداد کسی را دشنام دادن

الف کوفی(چیز کج، آلت تناسلی)

دلگرم-علاقه مند-مشتاق

پشه کوره-پشه ی ریز

راست کردن-بلند شدن آلت تناسلی مرد-ایستادگی و پافشاری کردن-پیچیدن به پر و پا

خواهر و مادر گفتن-دشنام خواهر و مادر به کسی دادن

آب سیر(جانور خوش‌رفتار)

آواز خر در چمن-آواز ناخوش و گوش‌خراش

چم-رگ خواب-عادت مخصوص هر کسی
 

دست خدا به همراه-در پناه خدا
بند تنبانی-سست و رکیک-مزخرف و بی ارزش
آشی بودن زندگی-نامساعد بودن حال و احوال

خالی خالی-بدون چیز دیگری

ژورنال-مجله ی ویژه ی چیزی

ازقحطی‌درآمده(گرسنه‌چشم، آدم ندید‌بدید)

چوری-جوجه ی تازه از تخم درآمده

دست از سر کسی برداشتن-کسی را رها کردن-به حال خود گذاشتن

 

 

پیاله فروش-میخانه چی

زیر لفظی-هدیه ای که پس از بله گفتن به عروس می دهند

دلخور بودن-گله مند بودن-ناراضی بودن

ته ریش گذاشتن-کمی ریش بر صورت نگهداشتن

بازداشت-توقیف موقت-موقتا زندانی کردن

جراندن-جر دادن-پاره کردن

چرک نویس-نوشته ی نخستین که ممکن است بازبینی و ویرایش شود

حساب راسته حسینی-رو راست-بی شیله پیله

زیر سبیل در کردن-به روی خود نیاوردن-درگذشتن

خوش خرید-کسی که چانه نمی زند و نقد معامله می کند

حرام خور-کسی که پای بند به حلال و حرام شرعی نیست-کم فروش-ربا خوار
دردر کردن-چو انداختن-شایع کردن

ابرو فراخی-خوشدلی-گشاده‌رویی

خط دادن-سرمشق دادن-فکر کسی را هدایت کردن

زیر پای کسی را خالی کردن-زیر پای کسی را جارو کردن

این خاکدان-دنیا

ته دار-پایه دار

 

بد قدم-نامبارک-بد شگون